ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ ΣΤΗ Β'ΤΑΞΗ

Μ’ αυτή την μπάλα παίζουμε όλοι!

Σχέδιο εργασίας με τεχνικές του εκπαιδευτικού δράματος για την αποδοχή της διαφορετικότητας, που πραγματοποιήθηκε στην Β΄ τάξη στο μάθημα της θεατρικής αγωγής και στηρίζεται στο ομώνυμο παιδικό βιβλίο των Μπριγκίττε Βένιγκερ και Εύα Θάρλετ, εκδόσεις Πατάκη.

Στόχοι της δράσης

Οι μαθητές καλούνται να:

·        διερευνήσουν την διαφορετικότητα και ειδικά την αναπηρία με έναν πολύ έμμεσο τρόπο

·        συνειδητοποιήσουν πόσο σημαντική είναι η ανεκτικότητα στις ανθρώπινες σχέσεις και την φιλία

·        δοκιμάσουν να εκφράσουν τα συναισθήματα και τους φόβους τους

·        μάθουν να διαχειρίζονται το θυμό τους με πιο θετικούς και αποτελεσματικούς τρόπους

·        καλλιεργήσουν την ενσυναίσθησή τους προσπαθώντας να μπουν στη θέση του άλλου

·        ευαισθητοποιηθούν σχετικά με την αντιμετώπιση περιστατικών βίας με σκοπό την πρόληψη του σχολικού εκφοβισμού

Στην αρχή, καθόμαστε όλοι στις καρέκλες, που έχουν τοποθετηθεί έτσι ώστε να σχηματίζουν κύκλο, στοιχείο πολύ βασικό στην εκπαιδευτική πρακτική του θεάτρου, γιατί έτσι χτίζεται κατευθείαν μια ισότιμη σχέση, καθώς βλεπόμαστε και ακουγόμαστε όλοι το ίδιο.

Αρχίζει η αφήγηση της ιστορίας. Η παρέα συναντιέται κάθε απόγευμα στο λιβάδι. Παίζουν όλοι με μια μπάλα, ο Μαξ ο ποντικός, η Μόλλυ η τυφλοποντικίνα, η Μπελίντα η κοτσυφίνα, ο Τέρρυ ο σκαντζόχοιρος και ο Φρέντυ ο βάτραχος. Ο Μαξ έχει μία κινητική αναπηρία (το ένα του πόδι είναι πιο κοντό), η Μόλλυ δεν βλέπει καλά και ο Φρέντυ δεν ακούει καλά. Όλα αυτά δεν εμποδίζουν τους φίλους να παίζουν και να διασκεδάζουν μαζί. Ξαφνικά, εμφανίζεται ο Ρίκο το ρακούν. Στην αρχή τους παρακολουθεί κρυμμένος πίσω από έναν θάμνο. Γίνεται αμέσως φανερό, από την δυσαρέσκεια που εκφράζουν, πως είναι όλοι πολύ επιφυλακτικοί απέναντί του. Κανείς δεν τον θεωρεί φίλο του. Με μια αιφνιδιαστική κίνηση, ο Ρίκο τους αρπάζει τη μπάλα και φεύγει τρέχοντας. Η πράξη του εξοργίζει τους πέντε φίλους.

Σ’ αυτό το σημείο, διακόπτεται η αφήγηση. Τα παιδιά καλούνται να κάνουν τρεις ομάδες και να δημιουργήσουν παγωμένες εικόνες εμπνευσμένες από την τελευταία αυτή σκηνή. Επιστρέφουν στον κύκλο και κάθε ομάδα παρουσιάζει στον κύκλο την παγωμένη εικόνα που έφτιαξε.

 Η εκπαιδευτικός κάνει «ανίχνευση σκέψης», τεχνική του εκπαιδευτικού δράματος. Μόλις αγγίξει κάθε ένα παιδί της ομάδας στο κεφάλι, αυτό σύμφωνα με το ρόλο του, λέει δυνατά τη σκέψη του. Ακούστηκαν οι σκέψεις:

·        Ο Ρίκο είναι μπελάς!

·        Θα μας πάρει τη μπάλα.

·        Πάλι θα μας αρπάξει την μπάλα

·        Γιατί ήρθε τώρα εδώ;

·        Ο Ρίκο είναι κακός!

Επιστρέφουμε στην αφήγηση της ιστορίας. Οι φίλοι βρίσκονται σε απόγνωση. Πρέπει να πάρουν πίσω την μπάλα τους. Είναι θυμωμένοι και νιώθουν ανήμποροι. Πηγαίνουν αποφασισμένοι στο σπίτι του Ρίκο και χτυπούν την πόρτα. Δεν τους ανοίγει κανείς. Τα παιδιά καλούνται, σ’ αυτό το σημείο, να σκεφτούν τι θα έκαναν ή τι θα έλεγαν στη θέση τους για να πάρουν την μπάλα τους. Καταγράφηκαν οι σκέψεις:

·        Θα πάρω την αστυνομία

·        Θα καλέσω την πυροσβεστική για ν’ ανοίξει

·        Θα σπάσω την πόρτα

·        Θα περιμένω όσο χρειαστεί απ’ έξω μέχρι να μου δώσει την μπάλα

·        Θα του πω να μας δώσει την μπάλα

·        Θα σπάσω τα παράθυρα και θα μπω

·        Να καλέσουμε τον κλειδαρά

·        Θα σκάψουμε μια τρύπα

·        Θα έπαιρνα ένα σφυρί να σπάσω την πόρτα

·        Θα έλεγα στον σκαντζόχοιρο να σκάψει με τ’ αγκάθια του την πόρτα

·        Θα χτυπάω μέχρι ν’ ανοίξει

·        Θα του έστελνα μια πρόσκληση γενεθλίων και όταν ερχόταν στα γενέθλιά μου θα έφερνε και την μπάλα

·        Θα έμπαινα από το τζάκι

·        Θα του έπαιρνα ένα δώρο για να μου δώσει την μπάλα πίσω

Στη συνέχεια της ιστορίας μας, οι φίλοι απογοητευμένοι συζητούν το πρόβλημά τους. Μεταξύ άλλων, ο Φρέντυ αναρωτιέται για τον Ρίκο: «Γιατί λες να το κάνει αυτό;». Με αφορμή αυτή τη φράση, η εκπαιδευτικός παίρνει το ρόλο του Ρίκο, «δάσκαλος σε ρόλο», και κάθεται στην «ανακριτική καρέκλα». Πρόκειται για δύο ακόμα τεχνικές του εκπαιδευτικού δράματος. Τα παιδιά μπορούν να ρωτήσουν τον Ρίκο ό,τι θέλουν για να διερευνήσουν τα αίτια της συμπεριφοράς του. Καταγράφηκαν οι εξής ερωτήσεις των παιδιών:

·        Σου άρεσε η μπάλα μας γι’ αυτό την πήρες;

·        Γιατί δεν θέλεις να παίζεις μαζί μας;

·        Θες να σταματήσεις τις τρέλες αν σε καλέσω στο πάρτι μου;

·        Γιατί δεν παίζεις με δική σου μπάλα;

·        Θέλεις να παίξεις μαζί μας γι’ αυτό μας παίρνεις την μπάλα;

·        Δεν μας έχεις φίλους και μας αρπάζεις και την μπάλα;

·        Γιατί δεν ζητάς την μπάλα να στην δανείσουμε;

Πίσω στην ιστορία μας, η παρέα αποφασίζει να επιστρέψει στο σπίτι του Ρίκο και να διεκδικήσει ξανά την μπάλα. Αυτήν τη φορά η πόρτα ανοίγει και εμφανίζεται η μητέρα του Ρίκο, που του επιβάλλει να τους την δώσει πίσω. Ο Μαξ την παίρνει, αλλά κάνει κάτι παράτολμο… Την πετάει πίσω στον Ρίκο και τον καλεί να έρθει στο λιβάδι για να παίξουν όλοι μαζί!

Για άλλη μια φορά, η δασκάλα μπαίνει στη θέση του Ρίκο, που βρίσκεται μπροστά σε ένα δίλημμα. Να πάω στο λιβάδι; Να μην πάω; Σ’ αυτό το κομβικό σημείο της δράσης, τα παιδιά δημιουργούν έναν «διάδρομο συνείδησης», δηλαδή γίνονται οι φωνές της συνείδησης του ήρωα για να τον βοηθήσουν να πάρει μια απόφαση. Στέκονται σε δυο σειρές δημιουργώντας ένα διάδρομο, μέσα απ’ τον οποίο περνάει ο Ρίκο- εκπαιδευτικός, και ακούει τα επιχειρήματα των δυο πλευρών, αυτών που τον παρακινούν να πάει στο λιβάδι και αυτών που τον αποτρέπουν. Έτσι, ακούστηκαν τα εξής:

·        Μην δώσεις την μπάλα είναι δικιά σου τώρα

·        Μην πας, δεν θα στην ξαναδώσουν ποτέ πίσω

·        Κράτα την για τον εαυτό σου

·        Ποτέ δεν θα σ’ έχουν φίλο γι’ αυτό πρέπει να κλέψεις την μπάλα

Αλλά και τα εξής:

·        Δώσε την για να τους κάνεις φίλους

·        Δώσε την πίσω γιατί τότε θα σε κάνουν φίλο

·        Πήγαινε να την μοιραστείς δεν έχει πλάκα να παίζεις μόνος σου

Στο τέλος της ιστορίας, ο Ρίκο το ρακούν πάει στο λιβάδι και παίζουν όλοι μαζί μέχρι που πέφτει το σούρουπο. Κι όταν τους ρωτάει σε ποιον ανήκει η μπάλα, του απαντούν όλοι μαζί: «Σε όλους μας, αφού είμαστε παρέα». «Δηλαδή, ανήκει και σε μένα;». «Φυσικά! Μ’ αυτήν την μπάλα παίζουμε όλοι!».

Ολοκληρώνοντας την δράση, κάνουμε ανασκόπηση, συζητώντας όλοι μαζί στον κύκλο τις επιλογές και τις αποφάσεις των ηρώων. Ξαναδιαβάζουμε αυτά που είχαν πει οι ίδιοι στην αρχή της ιστορίας για τον τρόπο που θα διεκδικούσαν την μπάλα τους. Με την παρακίνηση της δασκάλας, ξαναφτιάχνουν τις παγωμένες εικόνες που είχαν κάνει αρχικά, με την διαφορά ότι η κάθε εικόνα τώρα πια μπορεί να ζωντανέψει και τα παιδιά μπορούν να δώσουν μια εναλλακτική συνέχεια στην πρώτη σκηνή. Όλοι επέλεξαν να απευθυνθούν αμέσως στο παιδί που υποδύεται τον Ρίκο και να το καλέσουν να γίνει μέρος της ομάδας τους για να παίξουν όλοι μαζί.

Η δράση κλείνει με παιχνίδι! Σηκώνονται όλοι όρθιοι, κλείνουν τα μάτια και περπατούν με τα χέρια απλωμένα σαν να είναι υπνοβάτες. Μόλις ακουμπήσουν κάποιον τον ρωτούν: είσαι ο Γκούφη; Αν τους απαντήσει με την ίδια φράση, συνεχίζουν την πορεία με κλειστά μάτια ψάχνοντάς τον. Το παιδί που έχει επιλεγεί να είναι ο Γκούφη είναι το μόνο που κυκλοφορεί στο χώρο με ανοιχτά μάτια και δεν πρέπει να μιλάει καθόλου! Μόλις τον συναντήσει κάποιος, αφού δεν παίρνει καμιά απάντηση, καταλαβαίνει ότι τον βρήκε, ανοίγει τότε τα μάτια του και πιάνει από πίσω τον Γκούφη. Σιγά σιγά σχηματίζεται ένα τρενάκι από παιδιά αφού αργά ή γρήγορα όλοι συναντιούνται με τον Γκούφη και την παρέα του.

Μαργαρίτα Καράμπελα

Εκπαιδευτικός Θεατρικής Αγωγής